وزیر خارجه ایران احتمال تغییر سیاست هسته ای را رد نمی کند

دکترین دیرینه هسته‌ای ایران که توسعه سلاح‌های کشتار جمعی از جمله سلاح هسته‌ای را ممنوع می‌کند، سیاستی مبتنی بر فتوای رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای است. 

فرمان رهبری حدود دو دهه پیش زمانی صادر شد که کشورهای غربی به تازگی فشار بر ایران را بر سر برنامه صلح آمیز هسته ای اش آغاز کرده بودند. اما فتواها قابل تغییر هستند. چهار عنصر در تغییر فتوا نقش دارند: زمان، مکان، افراد و شرایط حاکم. 

از زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای توسعه سلاح‌های هسته‌ای را ممنوع کرد، ایران راه‌های مختلفی را برای حل مناقشه هسته‌ای خود با غرب امتحان کرده است. این کشور بدون مزاحمت به فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه داد، با غرب به گفتگو نشست و توافقی را امضا کرد، شاهد دوری غرب از توافق بود، مذاکراتی را برای احیای توافق آغاز کرد، و زمانی که مذاکرات احیاء به نتیجه نرسید، از تعهدات خود عقب‌نشینی کرد. به نظر می رسد مسیری که ایران اکنون طی می کند متزلزل است. این کشور بین لغو کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یا ادامه تلاش‌ها برای احیای مجدد آن درگیر است. اگر دومی جواب ندهد، انتظار می رود گزینه اول دیر یا زود انتخاب شود. 

عراقچی در گفتگو با خبرنگاران در لیسبون، پرتغال، گفت که ایرانیان به طور فزاینده ای نسبت به چشم انداز دستیابی به نقاط مشترک با غرب شک دارند.  

در حال حاضر در ایران این بحث وجود دارد که شاید سیاست اشتباهی بوده است. چرا؟ چون ثابت کرد ما هر کاری خواستیم انجام دادیم و وقتی نوبت آنها بود که تحریم ها را لغو کنند، در عمل این اتفاق نیفتاد. به نقل از گاردین، این دیپلمات ارشد به نقل از گاردین گفت: بنابراین ممکن است چیزی در سیاست ما اشتباه باشد. «بنابراین، می‌توانم صراحتاً به شما بگویم که این بحث در ایران و بیشتر در میان نخبگان - حتی در میان مردم عادی - در جریان است که آیا باید این سیاست را تغییر دهیم یا نه، آیا باید دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم یا خیر. همانطور که برخی می گویند، یا نه زیرا در عمل کافی نبوده است.»

فشار بی امان و جسارت کنترل نشده

زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق و آینده آمریکا، خروج واشنگتن از برجام را سه سال پس از تأسیس آن در سال 2015 اعلام کرد، امضاکنندگان اروپایی این توافق، اهمیت خود را پشت سر ایران انداختند. در حالی که آلمان، بریتانیا و فرانسه نتوانستند ایران را در برابر تحریم‌های دوباره اعمال‌شده ایالات متحده مهار کنند، حداقل سعی نکردند ایران را با فحاشی‌های خود آزار دهند. 

با این حال، این شیوه عمل چندان دوام نیاورد. اروپا در دو سال گذشته تحریم‌های مختلفی را علیه ایران اعمال کرده است، از جمله ممنوعیت‌هایی برای صنایع کشتیرانی و خطوط هوایی این کشور. بهانه آن: ادعای دخالت ایران در جنگ اوکراین، ادعایی که اروپایی‌ها هرگز نتوانسته‌اند با هیچ گونه شواهدی از آن حمایت کنند. این تغییر در سیاست اروپا بیشتر با اقدامات آنها در آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) نشان داده شده است.

E3 چندین قطعنامه ضدایرانی در آژانس بین المللی انرژی اتمی به دست آورده است که آخرین آنها در 22 نوامبر بود. این توهین‌ها همکاری «ناکافی» ایران در چارچوب برجام را محکوم می‌کند و وعده‌های محقق نشده غرب مبنی بر رفع تحریم‌ها را که شرط اصلی موافقت ایران با این توافق است، نادیده می‌گیرد. تهران با استقرار سانتریفیوژهای پیشرفته جدید واکنش نشان داد. 

اتحادیه اروپا همچنین روز پنجشنبه، یک روز قبل از گردهمایی نمایندگان اروپایی و ایران در ژنو برای گفت وگو درباره موضوعات هسته ای و منطقه ای، قطعنامه ای علیه ایران تصویب کرد. این قطعنامه «سرکوب فزاینده و سیستماتیک زنان در ایران» را محکوم کرد. با توجه به حمایت اتحادیه اروپا از قتل وحشیانه زنان و کودکان اسرائیل در غزه و لبنان در 14 ماه گذشته، منتقدان به این ریاکاری اشاره کردند. 

توپ در زمین اتحادیه اروپا

مقامات ایرانی و اروپایی جزئیات کمی از دیدار روز جمعه منتشر کردند. اما پس از این دیدار، کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران، گفت که دو طرف برای برنامه‌ریزی دور جدیدی از مذاکرات توافق کرده‌اند، پیش از این که اروپا زمان دیگری برای جلوگیری از هسته‌ای شدن تهران بالقوه داشته باشد. 

دور دیگری از گفتگوهای صریح با مدیران سیاسی فرانسه، آلمان و بریتانیا. غریب آبادی در ایکس نوشت: ما در مورد تحولات اخیر دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی به‌ویژه موضوعات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها بحث و بررسی کردیم و افزود: «ما قاطعانه متعهد به دنبال کردن منافع مردم خود هستیم و ترجیح ما مسیر است. گفتگو و تعامل.»